Tarımda Maliyet Artışları: Domates Fiyatları Yükseliyor
Tarımda artan maliyetler, domates fiyatlarını etkiliyor. Antalya Hali'nden İstanbul'a gelen domatesin fiyatı, akaryakıt ve işçilik maliyetleri nedeniyle artış gösteriyor. Üreticiler ve marketler arasındaki makas genişliyor.
Tarımda Maliyet Artışları: Domates Fiyatları Yükseliyor
Tarımda artan maliyetler, akaryakıt ve işçilik ücretlerine gelen zamlar sebze-meyvede üretici ve market makasını artırıyor. Antalya Hali’nden 25 TL’ye çıkan bir kilogram domates, İstanbul’daki hallerde yüzde 60 zamlanarak 40 TL’den satılıyor. Maliyetlerin artması, tüketicilere yansıyan fiyatları da etkiliyor.
Antalya’dan çıkan ve 25 ton taşıyan bir TIR’ın İstanbul Bayrampaşa Hali’ne girişine kadar olan toplam maliyeti, geçen yıl ortalama 26 bin TL iken bu yıl 32 bin TL’ye çıktı. Bu rakamın 3’te 1’i sadece akaryakıt maliyetlerinden oluşuyor. Akaryakıt giderleri, tarım ürünlerinin taşınmasında önemli bir yer tutuyor.
Akaryakıt Giderleri ve Fiyat Artışları
Antalya’dan 30 TL’den çıkan bir kilo domatesin İstanbul Hali’ne 40 TL’den aşağıya giremeyeceğini aktaran Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan, işçilik ve kira maliyetinin yüksek olduğunu belirtiyor. Marketlerin de ortalama yüzde 30-40 marj koymaması halinde üründen zarar edeceğini ifade ediyor.
Domatesin Antalya Hali’ndeki fiyatı 25-35 TL arasında değişiyor. İstanbul Avrupa Yakası Hal Müdürlüğü verilerine göre ise domates fiyatı 40-50 TL arasında. Piyasadan aldığımız nakliye ücretlerine göre geçen yıl 23-26 bin TL’ye İstanbul’a gelen bir TIR sebze meyve, bu yıl 32 bin TL’ye taşınıyor.
Yüksek Maliyetler ve Üretici Zorlukları
25 tonluk bu TIR’ların sadece akaryakıt giderleri 12 bin TL tutuyor. Otoyol geçiş ücretleri ve yol masrafları ile sürücü maliyetlerinin ise ortalama 10 bin TL olduğu kaydedildi. İstanbul’da dünkü fiyatlarla 45.7 TL olan motorin litresi, Ocak 2024’te 39.04 TL idi. Türkiye Ziraat Odaları Birliği, geçen yıl çiftçinin kullandığı mazotun yüzde 18 zamlandığını belirtiyor.
Köprü ve otoyollara gelen yüzde 43’ü aşan zamlar da bu maliyetlerin artmasında etkili oldu. Maliyet fiyatı en az yüzde 50 artırıyor. Türkiye Halciler Federasyonu Başkanı Yüksel Tavşan, üreticideki kasalama, işçilik ve nakliye maliyetinin kabaca 10 TL olabileceğini dile getiriyor.
Market Fiyatları ve Tüketici Etkisi
Tavşan, kiralama ve işçilik gibi yüksek girdileri olan marketlerin de yüzde 30 ve 40 artış yapamadan zarar edeceğini aktarıyor. 30 TL’ye halden gelen bir ürünün markette 45 TL’den aşağıya satılamayacağını söyleyen Tavşan, “Antalya’da 20 TL’ye aldığınız ürünün İstanbul ve Ankara’ya girişi zaten en az 30 TL oluyor” diyor.
Bu hesaba göre halden 40 TL’ye alınan bir kilogram domates marketlerde ortalama 52 TL’den satılıyor. Hallere gelen ürün azaldı. Bayrampaşa ve Ataşehir yaş meyve ve sebze hallerine, 2024 yılında getirilen ürün miktarı geçen seneye oranla yüzde 3.5 azaldı.
Ürün Girişi ve Pazar Durumu
2024’te 2 milyon 750 bin 633 ton ürün girişi oldu. Bayrampaşa Hali’ne 2 milyon 75 bin 271 ton ürün gelirken, Ataşehir Hali’ne toplam 675 bin 362 ton ürün girişi oldu. 2024 yılında Bayrampaşa Hali’ne 769 bin 717 ton meyve gelirken, Ataşehir Hali’ne 261 bin 85 ton ürün girişi oldu.
Sebzede ise 1 milyon 305 bin 554 ton Bayrampaşa Hali’ne giriş olurken, Ataşehir Hali’ne 414 bin 277 ton giriş oldu. Bu durum, tarım ürünlerinin fiyatlarının artmasına neden olan bir diğer faktör olarak öne çıkıyor.
